Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση σηματοδοτεί μια νέα εποχή τόσο για το ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου την 31η Ιανουαρίου 2020 οριοθετεί, παράλληλα, την έναρξη της διαδικασίας της μεταβατικής περιόδου με ισχύ μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2020 (και ενδεχόμενο παράτασης για ένα μέχρι δυο χρόνια), κατά την οποία τα δύο μέρη θα πρέπει να συνομολογήσουν συμφωνία για την μελλοντική σχέση μεταξύ τους. Η συμφωνία αυτή θα πρέπει να καλύπτει όλα τα ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος για τους δυο και να στηρίζεται στο ενωτικό δίκαιο και κεκτημένο που αφορά την σύναψη συμφωνιών μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων κρατών.
Την 3η Φεβρουαρίου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την πρώτη της σύσταση προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την έναρξη της διαδικασίας διαπραγμάτευσης για την συνομολόγηση της νέας σχέσης του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη βάση της σύστασης, προτείνεται όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξουσιοδοτήσει την Επιτροπή ως το διαπραγματευτικό όργανο και να εκδώσει οδηγίες σε σχέση με τα ζητήματα και το περιεχόμενο της διαπραγμάτευσης κατά την διάρκεια της μεταβατικής περιόδου.
Υπενθυμίζεται ότι η διαδικασία και οι όροι αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου ως επίσης και η εφαρμογή του ευρωπαϊκού δικαίου από το Ηνωμένο Βασίλειο διέπονται από την Συμφωνία Αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Συμφωνία τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2020, και το Άρθρο 184 αναφέρεται στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων κατά την διάρκεια της μεταβατικής περιόδου στη βάση της αρχής της καλής πίστης και του πλήρους σεβασμού των έννομων τάξεων του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Συμφωνία συνεπικουρείται από την Πολιτική Δήλωση της 17ης Οκτωβρίου 2019 που αναφέρεται στην μελλοντική σχέση των δυο και οριοθετεί τις παραμέτρους συνεργασίας στους τομείς του εμπορίου και της οικονομικής συνεργασίας στη βάση μιας ολοκληρωμένης Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου, την συνεργασία στην εφαρμογή και επιβολή του νόμου και της ποινικής δικαιοσύνης, της εξωτερικής πολιτικής, της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της ασφάλειας και της άμυνας αλλά και επιμέρους θεματικές ενότητες, όπως είναι για παράδειγμα, η συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου σε ευρωπαϊκά προγράμματα και ούτω καθεξής.
Στη βάση των συμπερασμάτων και δηλώσεων που έχουν υιοθετηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ειδικότερα των δηλώσεων της 13ης Δεκεμβρίου 2019, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί μια νέα συνολική και φιλόδοξη εταιρική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο που ως ενιαίο πακέτο θα αποτελείται από τρία στοιχεία, ήτοι:
α) γενικές διευθετήσεις, περιλαμβανομένων προνοιών στις βασικές αρχές και αξίες και θεμάτων διακυβέρνησης
β) οικονομικές διευθετήσεις, περιλαμβανομένων προνοιών για το εμπόριο και διασφαλίσεις σε θέματα εμπορικών σχέσεων, ενιαίας αγοράς, δασμών κ.ο.κ.
γ) διευθετήσεις για την ασφάλεια, περιλαμβανομένων προνοιών για την εφαρμογή του νόμου και την δικαστική συνεργασία σε ποινικά θέματα, ως επίσης και θεμάτων που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας και της άμυνας.
Συγκεκριμένα, η ευημερία και η ασφάλεια θα πρέπει να βασίζονται :
- στην εφαρμογή των αρχών του κράτους δικαίου και των κανόνων του διεθνούς δικαίου,
- την προάσπιση των ατομικών δικαιωμάτων,
- τα υψηλά επίπεδα προστασίας των δικαιωμάτων των εργατών και των καταναλωτών,
- την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής,
- ως επίσης και του ελεύθερου και δίκαιου εμπορίου μεταξύ των μερών.
Τονίζεται επίσης ότι η μελλοντική σχέση θα κάνει σεβαστή την αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την διαδικασία λήψης αποφάσεων αλλά και την ανεξαρτησία του ευρωπαϊκού δικαιικού συστήματος, την ενότητα της ενιαίας αγοράς και της τελωνειακής ένωσης, ως επίσης και το αδιαίρετο των τεσσάρων ελευθεριών της Ένωσης, την ίδια ώρα που θα διασφαλίζει την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης και να αντανακλά το καθεστώς του Ηνωμένου Βασιλείου ως τρίτου κράτους εκτός Σένγκεν που δεν θα μπορεί να απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα και πλεονεκτήματα με άλλα κράτη – μέλη της Ένωσης.
Τέλος, σε σχέση με την εδαφική εφαρμογή της μελλοντικής συμφωνίας μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρεται ότι, στη βάση των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2018, η επικράτεια του Γιβραλτάρ δεν θα περιλαμβάνεται στην εδαφική εφαρμογή της Συμφωνίας, χωρίς όμως να αποκλείεται το ενδεχόμενο συνομολόγησης διαφορετικής συμφωνίας ή συμφωνιών μεταξύ της Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου σε σχέση με το Γιβραλτάρ, που θα απαιτούν όμως την προηγούμενη συναίνεση του Βασιλείου της Ισπανίας.
Σε σχέση με τη νομική βάση της διαπραγμάτευσης και της απόφασης εξουσιοδότησης έναρξης της διαδικασίας, αναφέρεται ότι αυτή εδράζεται στο Άρθρο 218(3) και (4) TFEU, ενώ η ουσιαστική νομική βάση για την υφιστάμενη διαδικασία εδράζεται συγκεκριμένα στο Άρθρο 217 TFEU, ενώ όσον αφορά στη νομική βάση για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Euratom, αυτή συναντάται στο Άρθρο 101 EAEC.
Σε σχέση με το ουσιαστικό νομικό πλαίσιο της ολοκλήρωσης και υπογραφής της τελικής πράξης για την μελλοντική σχέση αυτό θα διασαφηνιστεί στο τέλος της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων, αφού η όλη διαδικασία είναι καινοφανής για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δείτε επίσης:
- Διαπραγματεύσεις ΕΕ – ΗΒ: Οι θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη μελλοντική σχέση
- Brexit: Η Βρετανία εκτός ΕΕ – Δείτε τι αλλάζει
